Wonen

Inkomen en huisvesting zijn doorslaggevend om uit armoede te geraken. Het vinden van een kwaliteitsvolle en betaalbare woning is voor mensen met een beperkt inkomen echter geen evidentie. Het aantal betaalbare huurwoningen is schaars. Geschikte woningen gaan vaak aan hun neus voorbij omdat anderen betere papieren kunnen voorleggen of omdat ze botsen op vooroordelen of discriminatie. Vaak rest hen niets anders dan in te gaan op de eerste woning die hen effectief wordt aangeboden, ook al is die te duur of van slechte kwaliteit. Mensen in kwetsbare posities voelen zich vaak gedwongen om te kiezen tussen dit of de straat.

We kunnen pas spreken van een rechtvaardig woonbeleid wanneer iedereen kan beschikken over een passende woning van goede kwaliteit, in een behoorlijke woonomgeving, tegen een betaalbare prijs, met woonzekerheid.

Onze lokale aanbevelingen

Sociale huisvesting

Sociale huur is een uitstekende armoedemaatregel: het armoederisico van een sociale huurder daalt met 40%. Sociale huur biedt een antwoord op de wooncrisis omwille van de woonzekerheid, betaalbaarheid, toegankelijkheid en woonkwaliteit.

Einde 2023 leefden 1.195 Turnhoutse gezinnen in een sociale woning, 2.378 Turnhoutse gezinnen wachtten nog op een toewijzing. Dit maakt het noodzakelijk om ook de volgende jaren in samenwerking met woonmaatschappij De Woonboog blijvend te investeren in de uitbreiding van het aantal sociale huurwoningen van goede kwaliteit.

• Wij vragen dan ook om lokaal in te zetten op een ambitieuzer groeipad. Nu de hervorming van de verschillende huisvestingsmaatschappijen en SVK een feit is, moeten we streven naar een significante stijging van het aantal extra sociale huurwoningen per jaar (min. 3%) binnen het werkingsgebied.
  
  
• We juichen toe dat de stad Turnhout een woonbeleidsconvenant afsloot met de Vlaamse overheid en zijn dan ook vragende partij deze te hernieuwen voor de komende legislatuur, waarbij het nastreven van de minimale 15% norm voor sociale huisvesting in nieuwbouwprojecten blijft.
  
  
• We zien het aantal nieuwe sociale huurwoningen in onze stad gestaag toenemen. Het aantal te renoveren en leegstaande sociale huurwoningen is echter een blijvend aandachtspunt. Wij dringen er dan ook op aan versneld werk te maken van een afdoend lokaal woonvernieuwingsbeleid met oog voor de klimaatdoelstellingen. Zet sociale huisvesting als klimaatregel in het lokale klimaatplan. Sociale huur is een stevige, sociaal rechtvaardige klimaatregel: energiezuinige en kwaliteitsvolle woningen voor een publiek dat zelf niet instaat is daarin te voorzien. (Meer dan) twee vliegen in één klap.
  
  
• Het woningaanbod dient aan te sluiten bij de reële woonnood van zittende én kandidaat-huurders. Stem het sociaal huuraanbod af op de vraag (inzake typologie) waarbij grote gezinnen niet worden vergeten. Zij staan vaak jarenlang op de wachtlijst omdat er geen passend woningaanbod is.
  
  
• Private verhuurders worden vandaag al ondersteund bij de renovatie van hun woning om deze nadien ter beschikking te stellen via woonmaatschappij de Woonboog. Op die manier wordt de eigenaar ontlast van een aantal zorgen en worden deze woningen ter beschikking gesteld van mensen die op de wachtlijst voor sociale huisvesting staan. Het is van groot belang deze vormen van samenwerking tussen private en sociale huur te blijven promoten. Stimuleer en ondersteun daarnaast de woonmaatschappij ook bij de aankoop van leegstaande panden of panden van slechte kwaliteit, om deze vervolgens te renoveren en ter beschikking te stellen binnen sociale huisvesting.
  
  
• Naar aanleiding van de hervormingen binnen de sociale huur, werd het toewijzingsreglement recent herschreven. Wij pleiten ervoor om dit op zeer regelmatige basis te evalueren en te bewaken dat er voldoende toewijzingen gebeuren binnen pijler drie voor ‘vergeten’ doelgroepen. Stuur bij waar nodig zodat niemand uit de boot valt, bijvoorbeeld omwille van lokale binding (nieuwkomers, daklozen, veelvuldige verhuizers, …).

Private huurmarkt

Meer dan de helft van de private huurders in Vlaanderen geeft meer dan een derde van zijn inkomen uit aan de maandelijkse huurprijs. Bovendien is bijna de helft van de private huurwoningen van slechte kwaliteit. Dat is in Turnhout niet anders.

Te hoge huurprijzen in combinatie met ondermaatse kwaliteit zijn schering en inslag op de private huurmarkt. Woningen van slechte kwaliteit vinden via huisjesmelkers nog steeds hun weg naar de meest kwetsbare huurders.

• We pleiten daarom voor een (pro)actieve opvolging van panden die niet voldoen aan de minimale woonkwaliteitsnormen om ze terug kwaliteitsvol op de markt te brengen. Blijf inzetten op een tijdpad naar een verplicht conformiteitsattest voor elke huurwoning. De stad moet, in samenwerking met partnerorganisaties, juridische stappen kunnen/durven zetten om huisjesmelkers op Turnhouts grondgebied aan te pakken.
  
  
• Een actief woonkwaliteitsbeleid gekoppeld aan een verplicht conformiteitsattest impliceert een stijgende nood aan opvang en een extra aanbod van kwaliteitsvolle woningen. De ontwikkeling van een herhuisvestingsbeleid dringt zich hierbij op.
  
  Heel wat huurders zijn terughoudend om wantoestanden te melden. Bij onbewoonbaarverklaringen komen mensen uit maatschappelijk kwetsbare groepen vaak in een kluwen van problemen terecht. Ze staan zwak in de hele papierwinkel die bij de woonkwaliteitsprocedure komt kijken en kennen de regelgeving hierover vaak onvoldoende. Ook vormt het dreigende verlies van een dak boven het hoofd niet zelden een obstakel om de procedure op gang te trekken. Wij pleiten ervoor dat de stad Turnhout een resultaatsverbintenis aangaat wat betreft herhuisvesting bij onbewoonbaarverklaringen. De stad garandeert op die manier dat de huurder op het einde van de procedure effectief verhuist naar een aangepaste, kwaliteitsvolle en betaalbare woning. Indien deze resultaatsverbintenis een feit wordt, valt bij heel wat huurders ook de angst om wantoestanden te melden weg en gaan we actief de strijd tegen huisjesmelkerij aan.
  
  
• Een extra aanbod aan kwaliteitsvolle betaalbare woningen kan gecreëerd worden door private verhuurders via een stedelijke renovatiepremie – in combinatie met de Vlaamse MijnVerbouwPremie - aan te moedigen om hun huurpand energetisch te renoveren en tegelijkertijd de woningkwaliteit te verbeteren. Deze financiële ondersteuning wordt gekoppeld aan maximale huurprijzen zodat de betaalbaarheid voor huurders in kwetsbare situaties gegarandeerd blijft/wordt.
  
  
• Door het gebrek aan degelijke en betaalbare huurwoningen moeten mensen met een klein budget soms noodgedwongen een huis in slechte staat kopen. Zij hebben geen middelen om te renoveren en vallen systematisch uit de boot voor premies en steunmaatregelen. Voor deze mensen is een noodkoopfonds vaak de enige weg naar een kwalitatieve woning. Wij vragen dan ook aan de stad om deze piste te verkennen en deze ondersteuningsmaatregel alle kansen te geven.
  
  
• Om betaalbaar wonen voor iedereen mogelijk te maken, moet er gezocht worden naar alternatieve en innovatieve woonoplossingen. Hierbij kan creatief worden omgegaan met leegstaande panden en beschikbare gronden.
  
  
  • In plaats van publieke gronden en gebouwen te verkopen, kunnen deze maximaal gebruikt worden voor betaalbaar wonen. De stad kan zelf het beheer opnemen van moeilijk te renoveren eigendommen door deze over te dragen aan initiatieven met een sociaal doel die er betaalbare kwaliteitsvolle woningen van maken.
  • De stad kan woonexperimenten initiëren en ondersteunen zoals een tijdelijke invulling van sites (in afwachting van grote infrastructuurwerken of woonprojecten) voor wonen in een tijdelijk verblijf (bijvoorbeeld mobiele woonunits) om in bepaalde dringende woonnoden te kunnen voorzien.
    
    
• Door de lange wachtlijsten in sociale huur moeten kandidaat-huurders noodgedwongen huren op de private huurmarkt. We pleiten - naast de Vlaamse huurpremie waarop mensen pas na 4 jaar recht hebben – voor de toekenning van een lokale huurtoelage in afwachting van een toewijzing in de sociale huur.
  
  
• Energieproblemen zijn onlosmakelijk verbonden met woonkwaliteit. Actief inzetten op de woonkwaliteit is structureel en proactief werken aan energiearmoede. Combineer ook energiebesparing via gedragsverandering met energiezuinige investeringen.
  
  
  • Blijf de energiescan promoten en automatiseer het aanvragen ervan voor bepaalde doelgroepen en/of op bepaalde momenten in het hulpverleningsproces.
  • Zet het verhuurmodel ‘Papillon’ in om kwetsbare huishoudens te voorzien van energiezuinige huishoudtoestellen.
  • Blijf – samen met partners – zoeken naar meer mogelijkheden om kwetsbare huishoudens toegang te geven tot betaalbare hernieuwbare energie.
    
    
• Mensen in kwetsbare situaties worden nog al te vaak slachtoffer van discriminatie op basis van afkomst, gezinssamenstelling en/of inkomen. Een aanpak van discriminatie op de huurmarkt dringt zich op. Wij ijveren dan ook voor de inzet van praktijktesten.

Dak- en thuisloosheid

De wooncrisis heeft een enorme impact op dak‐ en thuisloosheid in de stad. Steeds meer mensen belanden op de straat of zijn voor hun huisvesting afhankelijk van familieleden of vrienden. De dak- en thuislozentelling in de Kempen die plaatsvond in het najaar 2022 bracht maar liefst 1.720 dak- en thuislozen in kaart, waarvan 563 kinderen. Opvangplaatsen en noodwoningen zijn verzadigd en doorstroom is moeilijk realiseerbaar door het nijpende tekort aan betaalbare, kwalitatieve woningen.

Dak- en thuisloosheid is een complexe uitdaging die we in de Kempen solidair moeten aangaan. Alle Kempische besturen, woonmaatschappijen en welzijnsorganisaties zijn betrokken partij.

• Iedereen die geen vaste woonst heeft, heeft recht op een kwalitatieve opvang. We dringen er dan ook op aan in te zetten op de creatie van extra opvangplaatsen in de regio. Werk in samenwerking met Welzijnszorg Kempen het bestaande idee van een regionaal opvanginitiatief versneld uit.
  
  
• ‘Niemand slaapt op straat’ was het uitgangspunt van de samenwerking rond noodopvang die Welzijnszorg Kempen in 2013 afsloot met de OCMW’s van het arrondissement Turnhout, het Kempens Woonplatform en CAW De Kempen. Heel wat dak- en thuislozen verplaatsen zich in hun zoektocht naar een menswaardig bestaan over de verschillende Kempische gemeenten. Wanneer ze een hulpvraag stellen, worden ze vaak doorverwezen naar andere steden en gemeenten. Om de solidariteit tussen de buurgemeenten te waarborgen is er nood aan een politiek akkoord tussen de 27 Kempische gemeenten, waarin duidelijke engagementen en concrete afspraken worden gemaakt omtrent het aanbieden van noodopvang aan burgers die verblijven op hun grondgebied én het voorzien van de nodige referentieadressen zodat ze administratief in orde blijven. Om dit akkoord te kunnen uitvoeren moeten alle betrokken gemeenten de nodige financiële middelen vrijmaken.
  
  
• Naast de huidige opvang ijveren we voor een nachtopvang waar chronisch daklozen terechtkunnen.
  
  
• De noodzaak tot alternatieve woonvormen dringt zich meer dan ooit op. Denk hierbij aan het plaatsen van wooncontainers/-units op tijdelijk beschikbare sites, het wonen op een camping toegankelijk maken, ….
  
  
• Housing First is een effectief model om dakloosheid te beëindigen. Wereldwijde resultaten tonen aan dat gemiddeld 80% van de dakloze mensen stabiel gehuisvest blijft, ook na langere tijd. We juichen de investeringen van stad Turnhout in het Housing First project dan ook toe en zijn vragende partij om blijvend te investeren in deze werkvorm. Zoek samen met partnerorganisaties naar extra middelen om dit initiatief verder uit te breiden.
  
  
• Blijf in samenwerking met CAW De Kempen en andere initiatieven actief inzetten op een intensieve aanklampende begeleiding ter preventie van uithuiszetting, zowel op de private als de sociale huurmarkt.
  
  
• Langdurige huurachterstal kan ertoe leiden dat de huurder zijn woning verplicht moet verlaten. Om uithuiszetting te vermijden, is er het Fonds ter bestrijding van de uithuiszettingen. We stellen vast dat deze maatregel onvoldoende gekend is en bijgevolg onderbenut wordt. Wij pleiten er dan ook voor actiever in te zetten op de bekendmaking van deze ondersteuningsmaatregel.
  
  
• Dak- en thuislozen bevinden zich vaak in een eenzame overlevingsmodus. Inzetten op zinvolle dagbesteding in een warme ontmoetingsplek waar daklozen even tot rust kunnen komen is erg belangrijk voor het psychisch welzijn. Daarnaast kan dit een plek zijn waar een eerste hulpvraag wordt gesteld.